آیا حضور در دادگاه الزامی است؟ بررسی جامع و پیامدهای عدم حضور
مقدمه
در نظام حقوقی، جلسات دادگاه به‌عنوان فضایی برای حل اختلافات میان طرفین دعوا طراحی شده‌اند. حضور طرفین در این جلسات، فرصتی برای ارائه مدارک و دفاعیات است. اما در برخی مواقع، خواهان یا خوانده نمی‌توانند در جلسه حاضر شوند. آیا حضور در دادگاه الزامی است؟ پیامدهای عدم حضور چیست؟ در این مقاله، به‌صورت جامع به این موضوعات پرداخته خواهد شد.
ضرورت حضور در جلسه دادگاه: قانون چه می‌گوید؟
مطابق ماده ۹۳ قانون آیین دادرسی مدنی، حضور طرفین دعوا (خواهان و خوانده) در جلسه دادگاه الزامی نیست. این ماده تأکید می‌کند که اصحاب دعوا می‌توانند شخصاً در دادگاه حاضر شوند یا از طریق ارسال لایحه به بیان اظهارات خود بپردازند. این نشان‌دهنده آزادی عمل طرفین است.
بااین‌حال، در برخی موارد، دادگاه ممکن است حضور شخصی خواهان یا خوانده را ضروری تشخیص دهد. در چنین شرایطی، در ابلاغیه دادگاه الزام حضور تصریح میشود و عدم حضور ممکن است پیامدهایی در پی داشته باشد.
گزینه‌های جایگزین حضور در دادگاه
۱. فرستادن وکیل یا نماینده
در صورتی که خواهان یا خوانده نتوانند شخصاً در دادگاه حاضر شوند، می‌توانند از خدمات وکیل یا نماینده قانونی بهره‌مند شوند. این نمایندگان می‌توانند مدارک و استدلال‌های لازم را ارائه کنند. بااین‌حال، در مواردی که دادگاه حضور شخص خواهان یا خوانده را الزامی بداند، امکان ارسال وکیل یا نماینده وجود نخواهد داشت.
۲. ارسال لایحه به دادگاه
یکی دیگر از روش‌های بیان اظهارات و دفاعیات، ارسال لایحه به دادگاه است. لایحه، نوشته‌ای کتبی است که طرفین دعوا می‌توانند نظرات، دفاعیات و مدارک خود را در آن ارائه دهند. دادگاه با بررسی این لایحه و مدارک پیوست، تصمیم‌گیری خواهد کرد.
عذرهای موجه برای عدم حضور در دادگاه
قانون موارد خاصی را برای عدم حضور موجه در دادگاه پیش‌بینی کرده است. در صورتی که خواهان، خوانده یا وکلای آن‌ها به دلایل موجهی نتوانند در دادگاه حاضر شوند، جلسه تجدید خواهد شد. تشخیص موجه یا غیرموجه بودن این عذرها بر عهده دادگاه است.
عذرهای موجه شامل موارد زیر هستند:
۱. فوت بستگان نسبی یا سببی درجه اول از طبقه دوم فوت بستگان نزدیک مانند پدر، مادر، فرزند، خواهر یا برادر می‌تواند دلیلی برای عدم حضور در دادگاه باشد. این بستگان شامل افراد نسبی (ناشی از رابطه خونی) و سببی (از طریق ازدواج) هستند.
۲. ابتلا به بیماری مانع حرکت یا مضر برای حرکت بیماری که مانع از حرکت شخص یا حضور او در دادگاه شود، به‌عنوان عذر موجه شناخته میشود. به‌عنوان مثال، بستری شدن در بیمارستان یا ناتوانی جسمی به دلیل بیماری.
۳. حوادث قهری (مانند سیل، زلزله یا آتش‌سوزی) وقایعی که غیرقابل پیش‌بینی و خارج از کنترل فرد هستند، مانند زلزله یا سیل، می‌توانند حضور در دادگاه را غیرممکن کنند.
۴. وقایع خارج از اختیار فرد حوادثی که به‌صورت اتفاقی رخ می‌دهند، مانند تصادف در مسیر دادگاه، می‌توانند از عذرهای موجه باشند.
پیامدهای عدم حضور در دادگاه
عدم حضور طرفین در دادگاه، بر حسب موقعیت (خواهان یا خوانده بودن) پیامدهای متفاوتی دارد. این پیامدها به شرح زیر است:
۱. عدم حضور خواهان
ابطال دادخواست: اگر خواهان برای ارائه توضیحات ضروری یا اسناد اصلی در دادگاه حاضر نشود و دادگاه نتواند با اطلاعات موجود رأی صادر کند، دادخواست خواهان ابطال میشود.
عدم ارائه اسناد: اگر اسناد ارائه‌شده توسط خواهان مورد تردید یا انکار خوانده قرار گیرد و خواهان دلیل دیگری برای اثبات ادعا نداشته باشد، امکان ابطال دادخواست وجود دارد.
۲. عدم حضور خوانده
صدور حکم غیابی: در صورت عدم حضور خوانده در هیچ یک از جلسات دادگاه، حکم غیابی صادر خواهد شد. این حکم شامل مواردی است که خوانده یا نماینده‌اش نه در جلسه حضور یابند و نه لایحه‌ای ارسال کنند.
عدم رسیدگی به دلایل: اگر خوانده مدارک مهمی برای دفاع از خود داشته باشد و نتواند آن‌ها را به دادگاه ارائه دهد، دادگاه به آن دلایل رسیدگی نخواهد کرد.
حکم غیابی و واخواهی
شرایط صدور حکم غیابی:
۱. ابلاغ قانونی: ابلاغ به‌صورت قانونی انجام شده باشد، حتی اگر شخص خوانده از ابلاغ بی‌اطلاع باشد.
۲. عدم حضور خوانده یا وکیل او: خوانده یا وکیل او در هیچ‌یک از جلسات دادگاه حاضر نشده باشند.
۳. عدم ارسال لایحه: هیچ لایحه‌ای از طرف خوانده به دادگاه ارسال نشده باشد.
در صورت صدور حکم غیابی، خوانده می‌تواند از حق واخواهی استفاده کند. واخواهی به معنای اعتراض به حکمی است که بدون حضور او صادر شده است.
برای تظیم قرارداد کلیک کنید
نکات پایانی و جمع‌بندی
حضور در دادگاه، فرصتی برای دفاع از حقوق و ارائه اسناد است، اما الزامی نیست. طرفین دعوا می‌توانند با ارسال لایحه یا نماینده، دفاعیات خود را مطرح کنند.
در مواردی که حضور خواهان یا خوانده ضروری است، باید عذرهای موجه قانونی به دادگاه ارائه شود. در غیر این صورت، پیامدهایی مانند ابطال دادخواست یا صدور حکم غیابی محتمل خواهد بود.
برای پیشگیری از مشکلات حقوقی، بهتر است افراد با وکیل متخصص مشورت کنند و در خصوص تصمیم‌گیری‌های حقوقی از نظرات کارشناسان بهره‌مند شوند.
برای مطالعه سایر محتوای حقوقی، میتوانید وارد بلاگ حقوقی سامانه جامع توافق شده و سایر مطالب این بلاگ را مطالعه و بررسی نمایید! توافق دات کام را در شبکه های اجتماعی دنبال کنید و مارا به دوستان و آشنایان خود معرفی نمایید.
