قرارداد الکترونیکی چیست؟
| نحوه انعقاد و قوانین حاکم بر این قراردادها
تنظیم فوری قرارداد الکترونیکی: بررسی قوانین، نحوه انعقاد و اعتبار حقوقی
چکیده
در دنیای امروز، پیشرفت فناوری اطلاعات و ارتباطات موجب تحول در بسیاری از حوزه‌های زندگی شده است. یکی از این حوزه‌ها، انعقاد قراردادها به صورت الکترونیکی است. این مقاله به بررسی مفهوم قرارداد الکترونیکی، نحوه انعقاد آن، اعتبار قانونی و مسئولیت‌های طرفین می‌پردازد. همچنین شرایط خاص این نوع قراردادها با توجه به قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲ مورد بررسی قرار می‌گیرد.
مقدمه
تحولات فناوری اطلاعات، شیوه‌های سنتی انعقاد قراردادها را دگرگون کرده و به سوی انعقاد قراردادهای الکترونیکی سوق داده است. این نوع قراردادها نه تنها زمان و هزینه‌ها را کاهش داده، بلکه در عین حال موجب افزایش سهولت دسترسی به خدمات و کالاها شده است. با این وجود، ابهامات و چالش‌های متعددی در زمینه اعتبار قانونی و نحوه اجرای این قراردادها مطرح است. در این مقاله تلاش شده است تا ابعاد مختلف قراردادهای الکترونیکی روشن شود.
۱. تعریف قرارداد الکترونیکی
قرارداد الکترونیکی نوعی توافق است که به صورت دیجیتالی و در بستر فضای مجازی منعقد می‌شود. برخلاف قراردادهای سنتی که بر روی کاغذ تنظیم و امضا می‌شوند، این نوع قراردادها فاقد هرگونه نسخه فیزیکی هستند. در این قراردادها، طرفین از طریق ابزارهای ارتباطی نظیر رایانه یا تلفن همراه، مفاد قرارداد را مطالعه و با کلیک بر روی گزینه تأیید یا امضای الکترونیکی، آن را منعقد می‌کنند.
موضوع قراردادهای الکترونیکی می‌تواند شامل خرید یا فروش کالا، ارائه خدمات یا هر توافق دیگری باشد. نکته مهم این است که کلیه این قراردادها، به شرط رعایت قوانین و مقررات مربوط، از نظر حقوقی معتبر محسوب می‌شوند.
۲. قراردادهای الحاقی در بستر الکترونیک
قرارداد الکترونیکی عمدتاً از نوع قراردادهای الحاقی است. قرارداد الحاقی به قراردادی اطلاق می‌شود که مفاد آن پیش‌تر توسط یک طرف تعیین شده و طرف دیگر تنها حق قبول یا رد آن را دارد. برای مثال، قراردادهای بانکی یا بیمه‌ای از این نوع هستند. در قراردادهای الکترونیکی نیز معمولاً طرفین امکان تغییر مفاد را ندارند و تنها با تأیید شرایط، توافق شکل می‌گیرد.
برای تظیم قرارداد کلیک کنید
۳. اعتبار حقوقی قراردادهای الکترونیکی
برخی از افراد تصور می‌کنند که قراردادهای الکترونیکی اعتبار قانونی ندارند. اما قانون تجارت الکترونیک ایران (۱۳۸۲) به صراحت اعتبار این نوع قراردادها را به رسمیت شناخته است. بند “ص” ماده ۲ این قانون، عقد از راه دور را تعریف کرده و قراردادهای منعقده از طریق وسایل ارتباطی نظیر اینترنت را معتبر دانسته است.
بر اساس این قانون، ایجاب و قبول طرفین، چه از طریق کلیک بر روی گزینه تأیید و چه با امضای دیجیتال، برای انعقاد قرارداد کافی است. در نتیجه، قراردادهای الکترونیکی همانند قراردادهای سنتی الزام‌آور و قانونی هستند.
۴. مفاد قراردادهای الکترونیکی
مشابه قراردادهای سنتی، مفاد قراردادهای الکترونیکی نیز باید شفاف و مشخص باشد. برخی از اجزای اصلی این قراردادها عبارتند از:
مشخصات طرفین قرارداد
موضوع قرارداد
تعهدات و مسئولیت‌های طرفین
راهکارهای حل اختلاف
ضمانت‌های اجرایی در صورت نقض تعهدات
با توجه به تنوع موضوعی این قراردادها، مفاد آن‌ها می‌تواند بر اساس نوع توافق تغییر یابد.
۵. مسئولیت‌ها و تعهدات طرفین در قرارداد الکترونیکی
انعقاد قرارداد الکترونیکی، تعهدات متقابلی برای طرفین ایجاد می‌کند. هر یک از طرفین ملزم به رعایت مفاد قرارداد بوده و در صورت نقض تعهدات، مسئول شناخته می‌شوند. در صورت بروز اختلاف، مراجع قضایی صالح برای رسیدگی به این موارد تعیین شده‌اند.
۶. شرایط خاص قراردادهای الکترونیکی
با وجود اینکه قراردادهای الکترونیکی از نظر اعتبار با قراردادهای سنتی تفاوتی ندارند، اما قانون تجارت الکترونیک شرایط خاصی برای آن‌ها در نظر گرفته است. به عنوان مثال، در صورت وقوع اختلاف میان طرفین، شرایط مقرر در این قانون باید مبنای حل اختلاف قرار گیرد.
نتیجه‌گیری
گسترش فناوری‌های ارتباطی و دیجیتال، انعقاد قراردادها را به سمت بسترهای آنلاین سوق داده است. قراردادهای الکترونیکی، به عنوان بخشی از این تحول، در قوانین کشور ما به رسمیت شناخته شده و همانند قراردادهای سنتی معتبر هستند. با این حال، برای جلوگیری از مشکلات احتمالی، توجه به مفاد قانونی و شرایط خاص این نوع قراردادها ضروری است.
منابع
قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲
مقالات حقوقی مرتبط با قراردادهای الکترونیکی
برای مطالعه سایر محتوای حقوقی، میتوانید وارد بلاگ حقوقی سامانه جامع توافق شده و سایر مطالب این بلاگ را مطالعه و بررسی نمایید! توافق دات کام را در شبکه های اجتماعی دنبال کنید و مارا به دوستان و آشنایان خود معرفی نمایید.
